Marnotrawstwo żywności jako problem społeczno-gospodarczy
Niezwykle istotnym problemem społecznym i gospodarczym jest marnotrawstwo żywności. W Europie marnuje się ok. 89 mln ton żywności, odpowiadającej 20-30% ogólnej masy zakupionych produktów spożywczych, z czego prawie 67% nadawałaby się do konsumpcji. W Polsce marnuje się 9 mln ton żywności, włączając w to straty po stronie konsumentów, dystrybutorów oraz producentów i rolników. Według szacunków Banków Żywności obecnie za około połowę marnowanej ogólnie żywności w Polsce odpowiadają konsumenci indywidualni, podobnie jak w całej Unii Europejskiej (53%). Marnotrawstwo żywności to problem krajów wysokorozwiniętych. W Polsce na jednego Polaka przypada średnio 235 kg żywności zmarnowanej w ciągu roku. Dla porównania w krajach Afryki Subsaharyjskiej wskaźnik ten wynosi
ok. 6-11 kg.
Marnotrawstwo żywności wywiera negatywne skutki społeczne, ekonomiczne oraz ekologiczne.
Do oddziaływania na otoczenie społeczne i środowisko produktów spożywczych oprócz żywności, którą konsumujemy można zaliczyć również produkcję, opakowanie, transport, energię, a także emisję odpadów przemysłowych. Wraz z wyrzuconą żywnością wiąże się nadmierne zużycie energii i wody, które potrzebne są do produkcji, transportu oraz dystrybucji żywności.
Jednocześnie obserwuje się wzrost kosztów poniesionych na zakup oraz przygotowanie posiłków, a także wraz z wyrzuconą żywnością pogłębia się problem zanieczyszczenia środowiska przez produkcję większej ilości odpadów. Nieracjonalne wykorzystanie żywności poza stratami ilościowymi oznacza zagrożenie dla środowiska naturalnego, powoduje nadmierne zużycie zasobów naturalnych, wpływa na globalne ocieplenie, tym samym stanowi barierę w zrównoważonym rozwoju sektora żywnościowego w skali globalnej.
Wyznaczenie trwałości zapakowanej żywności
Jednym ze sposobów ograniczenia marnotrawstwa żywności, jest prawidłowe wyznaczenie trwałości zapakowanej żywności, rozumiane jako możliwość zachowania przez produkt określonego, akceptowalnego przez konsumenta poziomu jakości, który uzależniony jest od charakteru zapakowanego produktu. Miarą trwałości produktu spożywczego jest czas liczony od momentu wytworzenia zintegrowanego produktu (produkt wraz z opakowaniem bezpośrednim), do momentu zachowania przez niego przyjętego poziomu jakości.
Jednym ze sposobów ograniczenia marnotrawstwa żywności, jest prawidłowe wyznaczenie trwałości zapakowanej żywności.
O trwałości żywności decyduje wiele czynników, których łączny wpływ musi być brany pod uwagę w badaniach mających na celu przedłużenie trwałości zapakowanych produktów, a także prognozowania ich trwałości. Na trwałość produktów wpływ mają określone właściwości samego produktu, opakowanie, kryptoklimat wypełniający przestrzeń pomiędzy produktem i opakowaniem oraz środowisko zewnętrzne, w którym znajduje się zapakowany produkt. W celu zapewnienia odpowiedniej trwałości, żaden z powyższych czynników nie może być pomijany ani lekceważony.
Zatem w badaniach trwałości żywności, uwzględnić należy jakość produktu zintegrowanego w układzie z jego otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym.
Metody wyznaczenia trwałości żywności
Trwałość żywności powinno być określona na podstawie badań, które prowadzi się metodami:
- długoterminowymi (testy przechowalnicze w normatywnych warunkach),
- krótkoterminowymi (przyspieszonymi) testami przechowalniczymi ASLT (Accelerated Shelf Life Testing).
Najbardziej prawidłowe wyniki uzyskiwane są w oparciu o długoterminowe badania w warunkach normatywnych, które prowadzone są w warunkach temperatury i wilgotności względnej powietrza, przewidywanej przy dystrybucji wyrobu. Zagadnienie to staje się szczególnie istotne dla przedsiębiorstw eksportujących swoje zapakowane wyroby poza strefę klimatu umiarkowanego m.in. bliski wschód, kraje Afryki.
Na trwałość produktów wpływ mają określone właściwości samego produktu, opakowanie, kryptoklimat wypełniający przestrzeń pomiędzy produktem i opakowaniem oraz środowisko zewnętrzne, w którym znajduje się zapakowany produkt.
Badania takie obejmują długookresowe przechowywanie w określonych warunkach oryginalnie zapakowanych towarów, pobieranie prób do badań w określonych interwałach czasowych i oznaczanie postępu zmian degradacyjnych za pomocą wskaźników, które znajdują odniesienie do stanu jakości badanego produktu. Prawidłowo zaplanowany eksperyment w warunkach normatywnych, prowadzi do uzyskania dokładnych wyników badań. Z kolei metody testów przyspieszonych obejmują zwykle badania stabilności zapakowanego produktu w warunkach zintensyfikowanego działania czynników środowiskowych.
Podsumowując można stwierdzić, że przeprowadzenie badań trwałości żywności zgodnie z procedurą badań, pozwala na prawidłowe wyznaczenie trwałości zapakowanego produktu. Ponadto dzięki możliwości weryfikacji trwałości produktów pakowanych w różnorodne materiałowo i konstrukcyjnie opakowania, istnie możliwość wyboru optymalnego opakowania, gwarantującego możliwość ograniczenia utraty cech jakościowych w najdłuższym możliwie czasie jego przechowywania.
Wszystkich Państwa zainteresowanych tą tematyką oraz możliwością nawiązania współpracy zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą.
Autorzy:
Dr hab. inż. Agnieszka Cholewa-Wójcik, dr inż. Agnieszka Kawecka,
Katedra Opakowalnictwa Towarów, Wydział Towaroznawstwa i Zarządzania Produktem, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020.